Als de stroom even uitvalt, is dat vervelend, maar de meeste apparaten hebben tegenwoordig wel een interne batterij die het even vol houdt. Problematischer wordt het als de stroom vele uren of zelfs hele dagen uitvalt. Dan gaat het niet meer alleen om comfort en gemak, maar om je eigen veiligheid.

Het lijkt misschien gek dat in deze moderne tijd nog stroomuitval kan optreden, maar dat is helaas wel een heel realistisch gevaar. In Duitsland worden er al jaren voorbereidingen getroffen, en in Engeland is aangekondigd dat er deze winter zeker meerdaagse stroomuitval gaat plaatsvinden. Daarom hier een aantal zaken die voor jou belangrijk zijn.

Schoon drinkwater

Er zijn een aantal zaken die voor ons compleet normaal lijken, maar die toch heel nieuw zijn in de geschiedenis van de mens. Onder al die zaken ligt het idee van “logistiek”. Logistiek is het op tijd ter plaatse krijgen van dingen die mensen nodig hebben om te gebruiken. Heel effectieve logistiek is bijna onzichtbaar, en daarom denken we er vaak niet aan. We gaan naar de supermarkt en daar pakken we iets van de plank. Maar hoe komt dat ding daar op die plank te staan? Dat is een resultaat van een enorm netwerk aan processen die allemaal precies goed moeten verlopen en precies op tijd klaar moeten zijn. En dat is kwetsbaar.

We merken vaak pas hoe ingewikkeld dingen zijn als ze misgaan. Maar dan is het een beetje laat. Een van onze allereerste levensbehoeftes is schoon drinkwater. We zijn eraan gewend dat dit uit de kraan komt, maar als er problemen zijn met de logistiek, of met de infrastructuur (zeg maar de hardware waar logistiek op draait), dan is dat helemaal niet zeker.

Belangrijk voor elke mogelijke crisis is dat je drinkwater in huis hebt, en manieren om aan drinkwater te komen. Je kunt altijd een aantal grote flessen drinkwater in je berging, kelder of voorraadkast zetten. Dan heb je in elk geval een kleine voorraad. Daarnaast is het slim om, zodra de stroom uitvalt, een heel aantal containers te vullen met water uit de kraan, zoals pannen, flessen, etc.

Daarnaast zijn er middelen om gewoon water drinkbaar te maken. Er zijn tabletten te koop die water kunnen zuiveren, en er zijn filters, zoals de LifeStraw, waarmee je water uit allerlei bronnen drinkbaar kunt maken.

Eten

Als de stroom uitvalt, doen je koelkast en je vriezer het ook niet meer. Dat betekent dat veel eten gaat bederven. De voorraad die je dacht dat je had, is nu ineens veel kleiner. Als je elektrisch kookt, kun je ook geen eten meer bereiden. Natuurlijk gebeurt hetzelfde als je op gas kookt en het gas niet meer stroomt of onbetaalbaar is.

Houd er rekening mee dat veel mensen dan naar de winkels zullen gaan om allerlei dingen te kopen die je niet hoeft te koken. Doordat onze logistiek zo efficiënt mogelijk in elkaar zit, kan het systeem geen plotselinge grote veranderingen aan. Dat zagen we al aan het begin van de COVID-crisis: het WC-papier raakte heel snel op omdat mensen ineens niet meer in restaurants, hotels of op hun werk naar de WC gingen, maar thuis. Daar moet de logistiek zich op instellen, en dat duurt even. Tijdens de eerste COVID-golf was er geen stroomuitval, dus de voorraad kon redelijk snel weer worden aangevuld. Maar bij een energiecrisis kan dat heel anders verlopen. Grote kans dus dat dingen als brood snel op zullen zijn.

Het is dus slim om een alternatieve manier van koken in huis te hebben: een camping gas stelletje met een paar gasflessen, zodat je tenminste af en toe iets warm kunt maken. Daarbij natuurlijk een aansteker om vuur mee te maken; het liefst natuurlijk een navulbare met een extra navulvoorraad.

Maar bedenk je ook welke dingen je zou kunnen opslaan: ingeblikt voedsel dat je niet hoeft te koken, of ingemaakte groenten bijvoorbeeld. Er bestaan ook zeer lang houdbare (tot wel 25 jaar) noodvoorraden die je kunt kopen en op kunt slaan voor als je ze nodig hebt, zoals NRG-5.

Onderdak

We weten nu al dat tussen nu en het eind van het jaar de energierekening van gewone mensen drie of vier keer zo duur worden. Betaalde je eerst 200 euro, dan kan dat straks 800 euro zijn. Eten en drinken wordt met een vijfde duurder, dus waar je eerst 50 euro uitgaf, moet je nu 60 euro betalen. Voor miljoenen mensen betekent dit dat ze waarschijnlijk de verwarming zoveel mogelijk uit zullen laten.

Tijdens een meerdaagse stroomuitval heb je met dezelfde omstandigheden te maken. Het is dus van belang dat je manieren hebt om jezelf en je huis warm te houden als het erg koud wordt. Goede sloffen, dikke sokken, tochtslangen, en zo verder. Een kruik is natuurlijk handig, maar je hebt uiteraard energie nodig om het water heet te maken, en die heb je misschien niet. Gordijnen kunnen ook helpen om warmte binnen te houden.

Daarnaast zijn er misschien andere plaatsen waar je even op kunt warmen. In je auto of in een openbaar gebouw zoals het stadhuis of een bibliotheek.

Vuur

Natuurlijk is het van belang dat je vuur kunt maken als er geen andere mogelijkheid is om warmte op te wekken. En om te koken. Een grote plantenpot kun je als vuurplaats gebruiken. Als brandstof kun je kleine takken verzamelen. Om het vuur aan te krijgen is het wel handig om zo klein mogelijke stukjes hout te gebruiken. Het is daarom slim om een machete aan te schaffen, waarmee je kleine takken in nog kleinere stukjes kunt hakken, of stukjes hout kunt schaven. Een machete is een groot kapmes dat makkelijk stukken hout kan splijten (je zou ook een bijl kunnen gebruiken, maar die zijn meestal wat zwaarder en je moet iets beter mikken).

Met wat oud papier, kleine takjes en houtschaafsel kun je, met de eerder genoemde navulbare aansteker, makkelijk een klein vuurtje maken voor de warmte, waar je zelfs ook wat water of een blikje soep op kunt koken. Voor het omgaan met een machete en voor verschillende manieren om vuur te maken zijn er zat filmpjes te vinden – en het zijn ook nog eens leuke dingen om te leren.

Licht

Als lichtbron kun je kaarsen of olielampen gebruiken. Een stormlantaarn is handig omdat die niet uitgaat als het waait. Ze verspreiden overigens ook redelijk wat warmte.

Daarnaast is het handig om een kleine zaklamp te hebben om dingen te zoeken. Die werken meestal wel op batterijen, dus dat is niet onbeperkt bruikbaar, maar als je er zuinig mee doet kan het heel handig zijn.

Transport

Voor noodgevallen is het altijd handig om je auto, motor, scooter of fiets altijd voor minstens de helft getankt of opgeladen te houden, zodat je mobiel blijft. Daarnaast is het slim om een goed idee van je omgeving te hebben, of een ouderwetse papieren kaart. Als stroom en of gas uitvallen, is de kans groot dat het erg druk wordt bij allerlei standaard winkels en tankstations, dus het is altijd handig om een paar winkels te kennen waar niet zo’n grote aanloop is.

Communicatie

De kans is groot dat bij zelfs een meerdaagse storing het mobiele telefoonnetwerk nog ongeveer een week blijft werken. Er zijn natuurlijk allerlei back-up generatoren op belangrijke plekken die zorgen dat zendmasten het tenminste een tijdje blijven doen. Alleen heb je daar niet zoveel aan als je geen stroom hebt in je telefoon.

Tegenwoordig zijn er kleine draagbare zonnepanelen te koop waar je je telefoon (en powerbanks en andere dingen) kunt opladen. Die zijn vaak bij outdoorwinkels te koop. Met zo’n zonnepaneeltje kun je je telefoon tenminste blijven gebruiken. Als je je telefoon kunt opladen, kun je natuurlijk ook daar de zaklamp van gebruiken.

Mochten ook de zendmasten het begeven, of je telefoon werkt niet, dan wordt aangeraden radio te gebruiken. Je kunt allerlei simpele radio’s kopen, soms zelfs geïntegreerd in een zaklamp, om berichten die via radio verspreid worden, te beluisteren. Zo blijf je op de hoogte van wat de overheid doet om de stroom weer te herstellen, of van andere relevante ontwikkelingen.

Daarnaast is het handig om van je belangrijkste contacten ook tenminste het telefoonnummer en adres op ouderwets papier te bewaren, zodat je die ook nog kunt vinden als de batterij van je telefoon leeg is.

Gezondheid

Ten eerste is het belangrijk om genoeg voorraad van al je benodigde medicijnen in huis te hebben (inclusief anticonceptie). In Engeland zijn er al tekorten van bepaalde medicijnen geweest, dus zorg dat je even vooruit kunt, ook als je een week of twee niet naar een apotheek kunt.

Ten tweede is het altijd belangrijk om een goed uitgeruste EHBO-set in huis te hebben. Dat betekent pleisters, snelverband, driekante doek, chirurgische handschoentjes, enzovoorts. En natuurlijk: de kennis om dit te kunnen gebruiken. Dus een EHBO-cursus is altijd verstandig. In Duitsland is het zelfs verplicht voor het halen van je rijbewijs.

Vergeet ook pijnstillers niet. Pijn is een energievreter, en die energie heb je ongetwijfeld voor andere dingen nodig. Pijnstillers werken ook om je lichaam te helpen herstellen.

Bij een grote crisis kun je er vanuit gaan dat de ziekenhuizen en spoedeisende hulp-posten (SEH’s) overvol zijn. Het beste is natuurlijk als je daar geen gebruik van hoeft te maken. Daarom is het ook belangrijk om in je gedrag voorzichtiger te zijn: eet geen beschimmeld eten, gebruik geen trapjes of ladders, en wees voorzichtig met messen en scharen.

Veiligheid

Een van de belangrijkste voorwaarden voor je algemene veiligheid is dat je je eigen rekening hebt, je inkomsten daarop laat storten, en niemand anders toegang geeft tot die rekening. Zo hou je altijd je eigen resources als je relatie met je partner of je familie verslechtert. Voor crises is het daarbij belangrijk dat je ook wat contant geld in huis houdt.

Als de stroom meerdere dagen uitvalt, of het gas te duur of niet leverbaar is, zullen veel mensen in paniek raken. In Nederland zijn we dit soort situaties nou eenmaal niet gewend. Mensen die in paniek zijn, reageren niet rationeel. Ze zullen over het algemeen veel verder gaan dan normaal om zichzelf of hun naasten te beschermen. Het algemene niveau van geweld kan daardoor stijgen.

Dit zal vooral merkbaar zijn op belangrijke plekken waar mensen eten en andere voorraden zullen zoeken. We zien nu al dat Nederlanders in Duitsland allerlei containers vullen met benzine: zelfs gieters worden gebruikt. Uiteraard is dit op zich al levensgevaarlijk, maar deze mensen zullen zich ook agressiever gedragen dan normaal.

Daarom is het belangrijk in te schatten wanneer je het beste wel en niet naar drukke plaatsen kunt gaan. Meer nog dan normaal is het van belang om altijd een exit te hebben: altijd een weg terug naar veiligheid.

Loop ook vooral niet te koop met hoe goed je voorbereid bent op een crisis. De kans bestaat helaas dat anderen jouw voorraden willen afpakken. Het handigst is om je spullen gewoon ergens in een kast in je huis te bewaren.

In elke crisis zijn er mensen die misbruik willen maken van de omstandigheden om zichzelf te verrijken of macht over anderen te verkrijgen. Word je benaderd door mannen die voedsel of onderdak bieden in ruil voor een relatie of seksuele diensten, bedenk je dan heel goed of dat is wat je wil. De kans is groot dat je alleen maar afhankelijker gemaakt wordt.

En het is natuurlijk nog slimmer om je nu alvast te bedenken: is de persoon met wie ik nu een relatie heb of met wie ik nu samenwoon, een goede om mee in hetzelfde schuitje te zitten als de stroom uitvalt?

Conclusie

Tijdens elk soort crisis gelden de regels van zelfverdediging nog sterker dan normaal. Wees je bewust van je omgeving, geef je grenzen aan en bewaak ze, ga weg van gevaar en naar veiligheid toe, en zorg dat je zelf in staat blijft te functioneren voor je anderen gaat helpen.

Daarbij geldt net zoals altijd: het is altijd beter om voorbereid te zijn dan pas te gaan handelen als je al in de ellende zit. Preventie is altijd goedkoper dan pas gaan handelen als de crisis er al is. Als je tijdens een stroomuitval nog op zoek moet naar brandstof, eten, en alle andere zaken die ik hierboven genoemd heb, is de kans groot dat die dingen niet alleen veel duurder of schaarser zijn dan normaal, maar ook dat er helemaal niet aan te komen is. Terwijl een crisispakket makkelijk is samen te stellen als je nog niet in de crisis zit.

De spreuk bovenaan dit artikel betekent: “[Maak] een vuurplaats in de zomer; een waaier in de winter”. Bereid de dingen die je nodig hebt voordat je ze nodig hebt – en dus op het moment dat je ze nog niet nodig hebt.

En, zoals altijd met zelfverdediging: het gaat pas werken als het onderdeel wordt van wie je bent. Stop daarom niet alleen maar je crisispakket in een krat en probeer zeker niet te vergeten dat het bestaat. Probeer het onderdeel te maken van alle dingen waar jij toe in staat bent. Denk na over bevoorrading, denk na over routes, denk na over hoe je gaat reageren. Je wordt er alleen maar sterker van – en nog rustiger ook.