Één van de belangrijkste dingen die ik heb geleerd sinds ik zelfverdediging geef, is dat iedereen alles al in zich heeft dat ze nodig heeft. Jij hebt, ergens in jou, een prima werkend combat systeem, dat jouw lichaam perfect kan besturen als je moet vechten.

Het grootste misverstand is dat we “moves” moeten leren om onszelf te kunnen verdedigen, en dat we die leren van buitenaf – door iemand te kopiëren die het al “kan”. Dit is niet waar. Alle moves zitten al in jou. Het probleem is dat ze er niet uit komen.

Obstakels om effectief te bewegen

Naast alle preventie-informatie en andere opdrachten besteden we het grootste gedeelte van de les aan fysieke oefeningen die bedoeld zijn om het gedeelte dat jou kan verdedigen, wakker te maken. Iedereen moet daar inkomen. Het is iets wat we zo níet gewend zijn in ons dagelijks leven, dat het tijd kost om die deur te vinden en open te zetten. Dat is oké.

Maar ik merk dat ik iets over het hoofd heb gezien. Ik zie dat iedereen in mijn les moeite heeft met de ander aanraken, in elkaars ruimte bewegen, elkaar slaan en stompen en aan elkaar trekken – ook al oefenen we op zo’n manier dat het bijna onmogelijk is om zelfs maar een blauwe plek te krijgen. De grootste reden hiervoor is dat we het niet mogen. Er ligt voor ons allemaal zo’n groot taboe op “een ander pijn doen” – dat we zelfs in de zachtste trainingssituatie nog moeite hebben om een hand in het gezicht van de ander te duwen.

Zoals ik eerder zei: dat is aangeleerd. Als een kind met haar speelgoed aan het spelen is, en een ander kind probeert het speelgoed af te pakken, duwt het eerste kind het tweede van zich af. En wat zeggen wij als volwassenen?

Je mag niet duwen.

Hoe oprecht en voor ons volwassenen logisch ook; wat een kind hiervan leert is – je mag niet voor jezelf opkomen.

Dus dat is er. Maar onlangs realiseerde ik me dat er nog een ander obstakel is, dat ik tot nu toe niet gezien heb. En ja, ik zeg het er eerlijk bij: waarschijnlijk omdat ik een man ben.

Er bestaat een “origineel bewegingspatroon”

In de zelfverdediging gebruiken we vaak het model van de 3 breinen: Mens, Aap, Hagedis. De taak van de Hagedis is om jou te beschermen in tijden van crisis. Daarom heeft de Hagedis ook een compleet combat systeem in zich. De Hagedis is altijd intact. Dit heb ik zelfs met zeer zwaar beschadigde mensen gedemonstreerd. De Hagedis reageert onmiddellijk, en elke beweging die ze maakt, is effectief.

De obstakels zitten meestal in de Aap-laag. Het is de taak van de Aap dat jij onderdeel van de groep moet blijven. Hoe naar de groep ook tegen jou doet, jij mag niet voor jezelf opkomen, want dan wordt je uit de groep gegooid, en voor de Aap staat dat gelijk aan sterven. Het voorbeeld wat ik gaf van het kind en het speelgoed – dat is hoe wij als maatschappij de Aap groter maken.

Maar wij doen nog meer. De bewegingen van de hagedis zijn gewoon natuurkunde. De snelste weg naar een doel is in een rechte lijn. Als je meer gewicht gebruikt, kun je harder slaan. Dat soort dingen. Daardoor is er een “origineel” bewegingspatroon – namelijk het simpelste dat er is.

In één van de lessen die ik geef stond ik naar de leerlingen te kijken, en ineens realiseerde ik me:

Deze vrouwen komen niet bij hun originele bewegingspatroon.

En dat komt niet omdat ze bang zijn de ander pijn te doen. Het komt omdat de maatschappij hen dwingt een ander bewegingspatroon aan te leren. Een “mooi” bewegingspatroon. Elke houding van deze leerlingen was een pose: een holle rug, gestrekte armen, gestrekte benen.

Deze leerlingen waren niet bezig met vechten. Ze waren bezig met er mooi uitzien.

En dan betekent niet alleen dat vrouwen elke seconde bezig zijn met of ze wel “mooi” over komen op anderen. Het betekent dat vrouwen hebben geleerd dat ze geen origineel bewegingspatroon hebben.

Het betekent dat ze hebben geleerd dat alle vormen van beweging moeten worden aangeleerd. Dat ze van anderen afhankelijk zijn om te leren hoe ze moeten bewegen.

Het was goed dat ik al zat, want anders had ik even moeten gaan zitten om dit te verwerken.

Het aangeleerde bewegingspatroon maakt hulpeloos

Een belangrijk aspect van het “mooi” dat onze maatschappij vrouwen oplegt, is “hulpeloos”. Hakken waarop je amper normaal kunt lopen. Broeken zonder zakken, zodat je een handtasje moet vasthouden. lange vingernagels waar je dingen maar onhandig mee vast kunt pakken.

In de les zie ik heel veel dat vrouwen niet eens een vuist kunnen maken. Serieus: elk kind kan een vuist maken. Dat is je dus ergens áfgeleerd.

Schrijver (en brildrager) Isaac Asimov beschrijft dat het filmcliché “vrouw doet bril af en is ineens mooi” niet gaat om de uiterlijke verandering. Het gaat erom dat vrouwen niet gestudeerd mogen hebben.

Zelfs in films met vrouwelijke actiehelden worden de vrouwen uiteindelijk weer gered door de mannen, hoeveel beter gekwalificeerd die vrouwen ook zijn.

Het aangeleerde bewegingspatroon verlamt

Als je dit blog al een tijdje volgt, weet je dat ik soms controversiële dingen zeg. Je kunt je heilige huisjes maar beter bij mij uit de buurt houden, want ik schop ze zo omver. Dat ga ik nu ook doen, dus hou je vast.

Toen ik stond na te denken over waarom deze mensen niet terug konden komen naar hun originele bewegingspatroon, viel het me op dat deze leerlingen allemaal “mooie” kleding aan hadden. Strakke, nietsverhullende yogabroeken die de vrouwelijke vormen accentueren. Topjes met decolletés. En ineens bedacht ik me – deze kleding is de trigger. Deze kleding triggert de druk om er “mooi” uit te zien. Dáárom zaten de vrouwen in deze les vast in dit bewegingspatroon.

Maar ik denk dat er nog iets anders aan de hand is. Ik zet “mooi” tussen aanhalingstekens omdat er natuurlijk niet zoiets bestaat als objectief “mooi”. “Mooi” is altijd een specifieke versie – meestal afhankelijk van cultuur. De versie die wij kennen in onze maatschappij, met de nadruk op weinig verhullende kleding, is gebaseerd op seks.

Ik denk dat dit een tweede obstakel is. Ik denk dat deze leerlingen het daarom moeilijk vonden in elkaars ruimte te staan en elkaar aan te raken. Ze zaten niet in de modus van vechten, ze zaten in de modus van “sexy”. En ik denk dat ze daardoor zover geseksualiseerd waren, dat ze bang waren dat hun aanraking als iets seksueels zou worden opgevat.

Het aangeleerde bewegingspatroon maakt je tot object

En vrouwelijke helden in films en series dan? Zelfs die hebben nog hakken aan (waar ik me echt enorm aan kan storen). En decolletés. En worden zo in beeld gezet dat wij, de mannelijke toeschouwers, kunnen kijken naar hoe “mooi” ze zijn.

Wat dit allemaal teweeg brengt, is dat jij als vrouw het lijdend voorwerp wordt van het kijken. Jij ondergaat het kijken. Jij bent er alleen nog maar om ervoor te zorgen dat de ander iets moois heeft om naar te kijken. Dat is iets passiefs. Jij hebt niet de actie, het initiatief in handen.

Degene die naar jou kijkt, die heeft de actie. Die kiest waar hij kijkt. Of jij je er nou bewust van bent of niet. Diegene is iets aan het doen en jij bent er voor hém.

Hoe kom je hier weer uit?

Dit is iets enorms. Als jij al je hele leven hebt geleerd dat de maatschappij jou moet vertellen hoe je moet bewegen. Als je niet eens weet dat er een origineel bewegingspatroon in jou zit…

Hoe kom je hier weer uit?

Ik denk dat het eerst belangrijk is om te weten dat al die houdingen en bewegingen zijn aangeleerd – maar dat daaronder, ergens in jou, een compleet, effectief en levend origineel bewegingspatroon zit.

En daarna denk ik dat het essentieel is dat je het “mooi” zijn even uitzet, terwijl je traint. Laat die yogabroek en die korte topjes thuis, en draag eens een overal in de les.

Serieus.

Ik zeg wel eens in de les “Maak je handen vies.” En daarvoor trek je een overal aan: als je iets gaat doen waar je smerig van wordt. Dan trek je niet je mooie kleren aan.

Ik denk dat als je een overal aan trekt, je veel meer in de modus komt van actief zijn. Van handelen. Dat het makkelijker wordt, voor jezelf en voor je klasgenoten, om de druk om er mooi uit te zien even van je af te kunnen zetten.

Kijk maar eens even naar de drie bazen op de foto bovenaan deze post. En vergelijk die met de foto van Scarlett Johansson. En bedenk je wat de verschillen betekenen.

Ja, dit is privilege – ik ben een man, dus niemand heeft mij ooit gedwongen mijn originele bewegingspatroon op te geven. Makkelijk praten dus, voor mij. Maar omdat ik weet dat ook jij dat originele bewegingspatroon in je hebt, geloof ik dat ook jij daar weer bij terug kunt komen.

You can make it work.

Wat is nou eigenlijk “mooi”?

Ik denk dat als je gaat zien dat je poses en je bewegingen zijn aangeleerd, dat je ermee kunt gaan spelen. Op momenten dat het jou empowert, kun je die pose aannemen, die “mooie” beweging gebruiken en ownen. Dan wordt het van jou, want het is niet meer opgelegd door iemand anders.

En misschien kun je dan ook zien dat er verschillende bewegingspatronen zijn die mooi zijn op hun eigen moment – het moment waarop zij passend zijn.

Een tijd terug zat ik in de trein in Duitsland. De trein stopte bij een station, en op het perron liep een vrouwelijke politie-agent van een jaar of 40. Ze had ongewassen haar in een staart, een wijde cargobroek aan (met échte zakken!), een dikke, lange blauwe fleecetrui, laarzen, en een holster met pistool om haar linkerdij.

Ze was totaal niet bezig met er mooi uitzien; het kon haar geen bal schelen wie er wel of niet keek – want ze was haar werk aan het doen. Ze bewoog in haar originele bewegingspatroon! En dat vond ik prachtig om te zien. Daar kan geen Scarlett Johansson tegen op.