Bij bijna alle sporten nemen vrouwen en mannen apart deel. De verklaring die hiervoor meestal wordt gegeven, is dat mannen een bepaalde sport deden, en dat ze uiteindelijk inzagen dat het voor vrouwen ook gezond en leuk is om die sport te doen. Dus werd er een aparte “vrouwendivisie” opgericht, zodat vrouwen ook konden sporten. Ze kregen een aparte categorie omdat vrouwen natuurlijk nooit zo snel, goed of sterk zouden kunnen zijn als mannen. Omdat hun heupen anders zijn, omdat ze minder spieren hebben, enzovoort.

Een klein probleem met deze verklaring: hij klopt niet.

Waarom aparte categorieën?

Dr Sheree Bekker, van de University of Bath, geeft op Twitter een lijst van sporten die ooit gemengd waren, maar die later gescheiden werden in een mannen- en een vrouwendivisie. Het patroon is altijd hetzelfde: de aparte vrouwendivisie is niet gemaakt omdat vrouwen anders altijd zouden verliezen: hij is gemaakt omdat vrouwen juist winnen.

Ik heb het al vaker beschreven: zouden mannen echt zo onderdrukkend en denigrerend tegen vrouwen doen als mannen en vrouwen gelijk waren? Ik denk het niet, want dan hoefden we ons niet zo bedreigd te voelen. Ik denk dat onze angst om vrouwen mee te laten doen, juist is dat ze beter blijken te zijn dan wij.

Uit een lange reeks experimenten weten we dat vrouwen slechter presteren als ze geloven in het stereotype dat vrouwen slechter zouden presteren. Dit heet de “stereotype threat”. Er is nog onvoldoende onderzoek naar hoe je dit effect kunt tegengaan, maar wat al helpt is je realiseren dat stereotype threat bestaat en dat het stereotype onzin is: vrouwen zijn dus gewoonweg niet slechter in sport.

Vrouwen en schietsport

Als voorbeeld van het effect van stereotype threat gebruik ik hier even de schietsport. Toevallig (of niet toevallig) zijn een aantal voorbeelden die Dr Bekker noemt van sporen waarbij vrouwen beter zijn dan mannen, disciplines in de schietsport. Ik denk dat vrouwen in de schietsport extra bedreigend zijn voor mannen, aangezien schietsport vaak populair is onder mannen met een conservatieve achtergrond, die vaker dan gemiddeld de overtuiging hebben dat vrouwen ondergeschikt zijn aan mannen.

Toch houden een hoop van die conservatieve mannen van hun moeders, vrouwen en dochters, en in de Verenigde Staten, waar wapens nogal een ding zijn, willen veel van die mannen dat hun vrouwen zich bewapenen, voor hun eigen veiligheid. Maar daar ontstaat natuurlijk een rare kronkel: je wil dat vrouwen goed zijn met vuurwapens zodat ze zichzelf kunnen verdedigen, maar je wil ook weer niet dat vrouwen goed zijn met vuurwapens, want dan zijn ze misschien wel beter dan jij.

YouTube staat dan ook vol met filmpjes over “best guns for women”. Dat is natuurlijk onzin: alsof “mannen” allemaal hetzelfde zijn en “vrouwen” ook, en het verschil tussen die twee groepen zo groot zou zijn dat ze totaal verschillende wapens nodig zouden hebben. Als dat echt zo zou zijn, zouden bedrijven als Kalashnikov, Glock en Walther natuurlijk direct in dat gat gesprongen zijn. Maar de verschillen tussen mannen onderling en vrouwen onderling zijn veel groter dan de verschillen tussen de groepen. En de wapens die in massa geproduceerd zijn, worden zo gemaakt dat de meest uiteenlopende mensen er mee om kunnen gaan.

In het voorwoord voor het boek Beauty Bites Beast (aanrader!) wordt al gezegd hoe absurd het is om aan te nemen dat de menselijke vrouwen, als enige vrouwen in het hele dierenrijk, totaal geen weerbaarheid zouden hebben. Stereotype threat is een van de belangrijkste manieren waarmee je klein wordt gehouden. Het idee dat je speciaal lichte, kleine wapens moet uitzoeken voor vrouwen, activeert de stereoptype threat dat vrouwen zwak zouden zijn.

Er zijn dus ook instructiefilmpjes speciaal voor vrouwen, die starten met de stereotype threat dat vrouwen klein en zwak zijn. Bij het zoeken op “how to rack a pistol” op YouTube kreeg ik direct deze voorgeschoteld: Easiest way for a female to rack a pistol.

Ten eerste: de titel. “Females”. Dat betekent zoiets als “vrouwtjesdieren”. Zoals deze meneer over vrouwen praat, maakt duidelijk dat hij ze als een totaal andere soort beschouwt. Maar hij heeft een dochter, van 12, die in het filmpje als voorbeeld wordt gebruikt. Hij zegt dat ze zeer kundig is met wapens maar dat ze “very very little” is. Ik heb zelf niet het idee dat ze klein is voor een 12-jarige of ueberhaupt voor een mens. Vergeet ook niet dat in de tijd van de Wereldoorlogen mensen een stuk kleiner waren dan wij. Ga maar eens kijken in een museum uit die tijd, naar de uniformen bedenk je of jij daar in zou passen.

Hier zie je het dilemma in werking: aan de ene kant wil hij laten zien dat iedereen een pistool kan doorladen, maar aan de andere kant activeert hij de stereotype threat. En je ziet het ook gebeuren zodra de dochter binnen beeld wordt gehaald. Die wordt neergezet, mag zelf niks voordoen, moet twee handelingen uitvoeren en wordt weer uit beeld gebonjourd. Ondertussen zit haar vader steeds corrigerend aan haar. Als ze de slede van het wapen naar achter trekt en laat gaan, kun je zien dat ze inderdaad heel bekwaam is! Maar er wordt haar geen enkel initiatief gegund. Ze mag niet zelf laten zien wat ze kan, ze mag niet zelf uitleggen wat ze doet en hoe ze het doet, en elke keer als ze beweegt wordt ze weer in vorm geduwd.

Misschien heeft hij het zelf niet door, maar op deze manier leer je iemand de techniek die ze nodig heeft aan, maar je leert haar de mindset die ze nodig heeft juist af. Voor zelfverdediging is dit erger dan iemand niks leren. Mij valt op Dat hij haar telkens een magazijn aangeeft, en dan toch niet. Hoe snel ze elke keer haar hand terugtrekt. Als iemand die afgericht is om alleen te doen wat de baas zegt. Dat is het tegenovergestelde van zelfverdediging.

Wat is het geheime ingrediënt?

Ik hou het nog even bij schietsport omdat ik daar toevallig wat van af weet, maar dit artikel geldt ongetwijfeld net zo zeer voor allerlei andere sporten. Op zich is het natuurlijk goed dat deze meneer laat zijn dat zijn 12-jarige, minder dan 40 kilo wegende dochter een pistool kan doorladen. Maar hij vertelt niet wat het nou is waardoor ze het ondanks haar postuur wel kan. Ik heb best een hoop filmpjes van allerlei kanalen bekeken, en het valt me op dit “hoe” steeds ontbreekt. Nogmaals, alsof we willen dat vrouwen goed zijn, maar tegelijkertijd niet willen dat vrouwen goed zijn.

Dat geheime ingrediënt is structuur. Met “structuur” bedoel ik de vorm die je lichaam aanneemt tijdens het uitvoeren van taken. Ik vermoed dat hier ook een vorm van stereotype threat in zit. Als ik kijk naar wat cultureel als “aantrekkelijk” wordt bevonden aan vrouwen, dan denk ik dat dit vaak een vorm van onhandigheid is. Hoge hakken en handtasjes, kleine, wapperende handbewegingen, omhooggetrokken schouders. Ik weet niet of dit iets is wat veel mannen aantrekkelijk vinden, of het iets evolutionairs is, of iets cultureels. Het ziet er voor mij altijd aangeleerd uit. En een van de gevolgen ervan die ik zie, is dat het een ineffectieve structuur oplevert.

Het bewegingsapparaat van ons lichaam bestaat uit botten, pezen en spieren. Als we ergens effectief kracht op willen uitoefenen, kunnen we die drie onderdelen gebruiken om een structuur te vormen waardoor we zo effectief mogelijk zijn. Als we een zwaar gewicht moeten optillen, kunnen we er het beste vlak boven staan en het voorwerp dicht langs ons lichaam optillen. Als we een pot augurken open willen maken, kunnen we het beste onze schouders laag houden, zodat we met onze borstspieren extra kracht op onze armen kunnen zetten.

Als je een pistool doorlaadt, kun je ook het beste je schouders laag houden, je dominante arm in positie en je je borstspier aan die kant gebruiken om je hand die het pistool vasthoudt naar voren te duwen. Je andere hand trek je met behulp van je rugspier juist naar je toe. Op deze manier maak je gebruik van de grote spieren van je lichaam om de taak uit te voeren in plaats van de kleine spieren in je polsen en handen.

Om mijn spieren het beste te gebruiken, is het dus belangrijk dat ik mijn armen en romp zo positioneer dat ik het makkelijkst kracht kan uitoefenen. Het gaat er dus ook om wat je met je handen, je polsen en je armen doet terwijl je je rompspieren gebruikt. Die moet je op de een of andere manier in vorm houden. In de danswereld wordt dit vaak “het frame” genoemd.

Om “structuur” uit te leggen, begin ik meestal bij de hele houding. Ten eerste: de voeten. Als ik met rechts schiet, staat mijn linkervoet iets verder naar voren dan de rechter. De linkervoet staat ook iets naar binnen, terwijl de rechtervoet recht naar het doel wijst. Zo heb ik een stabiel platform op de grond, in de vorm van een driehoek. Ik zorg dat ik de vloer onder mijn schoenen kan voelen, en dat ik ontspannen kan staan. Mijn voeten staan niet ver uit elkaar, maar op een manier zoals ik normaal ook zou kunnen staan.

Alles tussen mijn voetzolen en mijn heupen in is ontspannen. Mijn enkels en mijn knieën zijn niet op slot. Ik gebruik genoeg spierkracht om de vorm waarin ik sta aan te houden en niet in elkaar te zakken. Zo kan ik mijn heupen naar links en naar rechts draaien om naar links of naar rechts te richten. Ik ga ook niet “hangen” in mijn pezen. Ik sta actief, dus door middel van spierkracht, maar ik gebruik niet meer spierkracht dan nodig.

Mijn onderrug heb ik iets afgevlakt. Vrouwen zijn vaak gewend met een holle onderrug te staan. Door je heupen iets naar voren te kantelen, komt je romp beter in positie boven je benen. Met de rest van mijn romp leun ik een beetje naar voren.

Nu heb ik heel technisch uitgelegd hoe ik sta. Ik denk dat de vader in het filmpje zoiets heeft uitgelegd aan zijn dochter, en dat hij aan haar duwt of trekt als hij ziet dat haar structuur niet optimaal is. Maar ik vraag me af of hij heeft uitgelegd wat structuur doet. Want ook hier ligt stereotype threat weer op de loer. Dit is namelijk allemaal natuurkunde. En vrouwen krijgen al van jongs af aan te horen dat ze niet goed zijn in exacte vakken. Stereotype threat wordt dan ook vaak gedemonstreerd met wiskunde-opgaven.

Dus realiseer je nogmaals dat het stereotype niet echt is (ik had zelf een 4,2 voor natuurkunde op de middelbare school). Want wat veel beter werkt, is het probleem beschrijven en jou dat zelf laten oplossen. Veel mensen zijn bang voor de terugslag van een vuurwapen, en natuurlijk al helemaal dat een vrouw die niet zou kunnen handelen. Maar dat hoeft niet. Je kunt het probleem oplossen met structuur.

Dus wat gebeurt er? De kogel verlaat de loop van het wapen, en het wapen klapt naar achteren. Er is dus een kracht die direct naar achter, richting je gezicht gaat. Met welke structuur kun je die het best controleren?

Mijn bedoeling is dat de kracht die recht naar mijn gezicht staat, herleid wordt, de grond in. Daarom wil ik een gebogen lijn van het wapen naar de grond. Vergelijk het maar met een tuinslang: het water kan er alleen door stromen als de tuinslang niet geknakt is. Datzelfde is wat ik hier wil: Ik wil dat de kinetische energie van het schot door mijn armen, romp, heupen en benen via mijn achterste hiel de grond in kan stromen. Dan vang ik zelf het minst van de klap op, en blijft het wapen het meest stabiel.

Mijn schouders houd ik laag. Mijn armen hebben een enigszins ronde vorm, dus mijn ellebogen zijn niet gestrekt en zeker niet overstrekt. Ik gebruik zo weinig mogelijk spanning. Op elke plek die ik aanspan, kan de energie niet makkelijk stromen. Dan krijg ik of last van mijn gewrichten, of het wapen functioneert niet goed, waardoor er storingen ontstaan.

Als ik al ergens spanning in stop, dan is het in mijn zwaartepunt. Een punt ongeveer midden tussen je navel en je kruis. Daarmee duw ik naar voren, richting het wapen. Soms duw ik mijn achterste hiel richting de grond, zodat ik beter voel dat daar de kracht heen moet stromen. Maar liever praat ik over ontspanning. Ik vermoed dat in de meeste gevallen, mensen teveel spanning gebruiken. Bijna alles gaat beter met ontspanning.

Nu heb ik heel technisch uitgelegd wat een goede structuur is, maar de enige manier waarop je een voor jou goede structuur kunt vinden, is door er heel veel mee te oefenen. Iedereen heeft een ander lichaam. Van Kalashnikovs en Glocks zijn er honderdduizenden gemaakt en gebruikt, voor mensen in alle mogelijke soorten en maten. Het principe is altijd hetzelfde: je wil de klap van de terugslag zo goed mogelijk opvangen zodat je weer in positie staat voor het volgende schot. Daarvoor moet je spelen met je structuur en je spierkracht om het wapen te laten doen wat het doet, want dan komt het als vanzelf weer terug in positie.

Een leuke oefening is om zelf te kijken wanneer stereotype threat voor jou geactiveerd wordt. Kijk bijvoorbeeld eens naar dit filmpje over hetzelfde onderwerp. Voel je hierbij stereotype threat, of juist niet? Als je het niet voelt, waar komt dat dan door? En als je het wel voelt, op welk moment dan?

Structuur en kracht

Een goede structuur om de terugslag van een wapen op te vangen, lijkt behoorlijk op een goede structuur om een klap uit te delen. Maar in feite is die structuur niet belangrijk. Het gaat om het principe van structuur. En dat is in elke sport belangrijk. Spierkracht is maar een klein onderdeel van het verhaal. Zonder structuur kun je spierkracht nooit goed benutten.

ESPN heeft een artikel over geweerschieten op 10m. Op een gegeven moment was er een informeel wedstrijdje na de wedstrijd: De vijf beste vrouwen tegen de vijf beste mannen. Al snel waren er alleen nog maar vrouwen over. Volgens mij is het duidelijk: dat vrouwen niet goed zouden zijn met vuurwapens is 100% stereotype threat.

Als mannen een beetje meer zouden durven weggeven, dan kun jij zelf het probleem onderzoeken en zelf met oplossingen komen. Dan is jouw structuur van jou. Dat is zelfverdediging.